Jednym z wyznaczników zaburzenia psychicznego jest poczucie silnego dyskomfortu u pacjenta. Jak podkreślają badacze, cierpienie zwierząt co prawda różni się od ludzkiego, ale stanowi niepodważalny fakt. Współczesne doniesienia naukowe wskazują też na to, że wiele zwierząt posiada zdolność do złożonego myślenia, wnioskowania czy planowania. Czy w związku z tym mogą cierpieć na zaburzenia psychiczne?
Z perspektywy opiekuna
Psychopatologia zwierząt to względnie nowa dziedzina wiedzy polegająca na badaniu ich zaburzeń psychicznych i behawioralnych. I choć budzi coraz większe zainteresowanie, jeszcze wiele brakuje, by można ją było uznać za wystarczająco rozwiniętą. Poszukiwanie wiarygodnych metod badawczych trwa, dlatego wiele wniosków pozostaje w sferze domysłów. Część opracowań opiera się na narracjach opiekunów na temat ich pupili. Milla Salonen, naukowczyni zajmująca się kynologiq (czyli nauką o psach), przeprowadziła wraz z zespołem ankietę, która wykazała, że osobowość psa ściśle wiąże się z jego zachowaniami. Badacze odkryli między innymi, że silny niepokój u czworonoga (nadmierna awersja do nieznajomych, paniczny lęk przed fajerwerkami) może być przejawem cechy porównywalnej z osobowością neurotyczną. Okazało się również, że psy, które są rozproszone podczas treningu, częściej zachowują się impulsywnie (np. szybko rezygnują z wykonania zadania), co może przypominać zaburzenia koncentracji uwagi u ludzi. Warto jednak pamiętać, że wnioski oparte o ankiety wśród opiekunów, choć cenne, w dużej mierze odzwierciedlają punkt widzenia człowieka, a nie wewnętrzne przeżycia samego zwierzęcia.
Podłoże biologiczne
W celu diagnozowania zaburzeń psychicznych u psów prowadzone są również badania DNA. Na ich podstawie wykazano, że prawdopodobnie istnieją czynniki genetyczne odpowiadające choćby za zaburzenia lękowe czy koncentracji uwagi. Naukowcy wyodrębnili także nową jednostkę diagnostyczną – zaburzenia kompulsywne u psów, w skrócie CCD (canine compulsive disorder) przypominające zaburzenia obsesyjno- kompulsywne u ludzi. Okazuje się, że na tego typu problemy u czworonogów może wpływać konkretny chromosom. Rodzaje zachowań związanych z CCD różnią się w zależności od rasy – np. bulteriery częściej będą nadmiernie agresywne i drapieżne. Ponadto wykazano, że objawy depresji u zwierząt wiążą się z zaburzeniami neurogenezy, czyli procesu powstawania komórek nerwowych. Problemy te zaobserwowano u czworonogów o podwyższonych poziomach kortyzolu (hormonu stresu) i odizolowanych od otoczenia.
Przyczyny, objawy i leczenie
Przyczynami zaburzeń psychicznych u psów mogą być nie tylko wspomniane czynniki biologiczne, ale i traumatyczne wydarzenia – przebywanie w niewoli, przemoc ze strony człowieka, śmierć opiekuna – a także brak możliwości realizowania naturalnych potrzeb, nuda czy złe warunki życia. Takie doświadczenia miewają przede wszystkim psy schroniskowe, odebrane w ramach interwencji lub pochodzące z niepewnych hodowli. Co powinno nas zaniepokoić w zachowaniu naszego pupila? Objawami zaburzeń mogą być: utrata apetytu, bezsenność, otępienie, agresja, a nawet trudności w rozmnażaniu się. Oczywiście te same symptomy świadczą niekiedy o innych problemach zdrowotnych – np. zakażeniach bakteryjnych czy pasożytniczych, które można wykluczyć podczas wizyty u lekarza weterynarii. Z pewnością nie należy wysnuwać pochopnych wniosków – to, że nasz pies boi się nieznajomych lub często szczeka, nie musi oznaczać, że cierpi na zaburzenia lękowe. Ale jak postępować, jeśli objawy są poważne, a u ich podłoża mogą leżeć trudności psychiczne? Zwierzęta często reagują na środki farmakologiczne stosowane również
u ludzi. I choć czasami tego typu leczenie okazuje się jedynym wyjściem, warto wcześniej (lub równolegle) podjąć inne działania – np. zastosować terapię behawioralną i jeszcze lepiej zadbać o dobrostan naszego pupila.
Ciekawy temat —> Ile kosztuje konsultacja z behawiorystą w 2025 roku?
Rodzaje zaburzeń psychicznych u psów
Nazwy problemów w obszarze zdrowia psychicznego u zwierząt do pewnego stopnia przypominają te stosowane w przypadku ludzi. Wśród psów obserwuje się między innymi:
– zaburzenia kompulsywne;
– zaburzenia odżywiania:
– depresję:
– fobie;
– samookaleczenia;
– halucynacje;
– lęk separacyjny lub uogólniony;
– stereotypie (powtarzanie bezcelowych czynności).
